Coöperatieve vennootschap

Een coöperatieve vennootschap (CV) is een vennootschap waarbij “het samenwerken” (het coöperatieve) centraal staat. Door de samenwerking wil de CV de behoeften van haar aandeelhouders of derden en/of hun economische en sociale activiteiten bevorderen. Via een coöperatie wil men naast het realiseren van winst ook een ander gemeenschappelijk (economisch of sociaal) doel bereiken. Denk bv. aan een zuivelcoöperatie waarbij melkveehouders niet alleen hun melk willen verkopen, maar ook op een efficiëntere manier hun melkdistributienetwerk willen uitbouwen.

Een CV richt je op met een authentieke akte bij een notaris.

Oprichtingsformaliteiten

Oprichters

Een CV richt je altijd op met minstens drie personen. Zowel natuurlijke personen als rechtspersonen kunnen een CV oprichten.

Financieel plan

Wil je een CV oprichten dan moet je een financieel plan opstellen. In het financieel plan zet je uiteen welke financieringsbronnen je zal gebruiken om de CV van een vermogen te voorzien. Dit financieel plan heeft een wettelijk verplichte minimuminhoud. Het financieel plan is een belangrijk document omdat een rechter het zal gebruiken bij het beoordelen van oprichtersaansprakelijkheid in het geval van een faillissement. Om die reden laten oprichters zich vaak bijstaan door een cijferberoeper (een accountant of een bedrijfsrevisor) voor het opstellen van een financieel plan. Je financieel plan overhandig je aan een notaris, die het verder zal bewaren.

Gaat je CV failliet dan zal je met het financieel plan kunnen bewijzen dat je voldoende hebt nagedacht over de risico’s van je onderneming en de financieringsbronnen die voor een dergelijke activiteit nodig zou hebben.

Inbreng

Voor elk aandeel in de CV, zal je wel iets moeten inbrengen. Je kan overgaan tot een inbreng in geld, natura of in nijverheid (zoals arbeid of knowhow). Bij een inbreng in natura of in nijverheid zal een bedrijfsrevisor de inbreng wel moeten waarderen.

Een echt minimumvermogen is er niet bij de CV, al ben je wel verplicht om een CV van een kennelijk toereikend aanvangsvermogen te voorzien. Heeft je CV een kennelijk ontoereikend aanvangsvermogen om gedurende twee jaar haar activiteiten uit te oefenen, dan draag je oprichtersaansprakelijkheid als een rechter binnen de drie jaar na de oprichting het faillissement uitspreekt van de CV.

Als aandeelhouder is je oprichtersaansprakelijkheid wel beperkt tot de inbreng waartoe je je hebt verbonden bij de oprichting. Het is mogelijk om als oprichter geen oprichtersaansprakelijkheid te dragen als je bij de akte verschijnt als gewone inschrijver, al zijn er wel voorwaarden aan verbonden. Gewone inschrijvers mogen samen niet meer dan twee derde van de aandelen bezitten, moeten overgaan tot inbreng in geld en mogen niet rechtstreeks of onrechtstreeks van een bijzonder voordeel genieten.

Statuten

De statuten vormen de basis van de oprichtingsakte van je bedrijf. Het zijn in zekere zin de fundamenten van je bedrijf. Ze zijn ook vergelijkbaar met een huwelijkscontract. In dit document wordt vastgelegd hoe het bedrijf zal werken en wat de rechten en plichten van de verschillende partijen zijn. Ook hier kun je een aantal keuzes maken die afwijken van de wettelijke standaardregels. Wanneer een ondernemer een naamloze vennootschap (NV), besloten vennootschap (BV) of commanditaire vennootschap (CV) opricht, moet de oprichtingsakte worden opgesteld door een notaris. Dit is niet het geval voor een eenvoudige vennootschap.

Welke aspecten beschrijft de notaris in de statuten?

De statuten van een vennootschap vormen een weergave van de spelregels waaraan zij is onderworpen. Juridisch-technisch is het echter veel complexer. De statuten moeten immers, afhankelijk van het geval,  ook de rechten en verplichtingen kunnen regelen tussen aandeelhouders onderling, tussen aandeelhouders en de vennootschap, tussen bestuurders en de vennootschap en tussen de vennootschap en andere derden. Hierbij moeten de statuten wel de wet naleven.

De statuten moeten verplicht een aantal zaken vermelden. Dit is om de derden een minimum aan informatie te geven en ze dus beter te beschermen.

Hierna geven we een korte schets van deze wettelijk verplichte statutaire vermeldingen. Voor zover de wet dit toelaat, kunnen partijen bijkomende zaken regelen in hun statuten.

Wettelijk verplichte statutaire vermeldingen

a) rechtsvorm, naam en zetel
De statuten vermelden de rechtsvorm van de vennootschap (CV) en haar naam. Deze naam moet uniek zijn, aangezien een rechtspersoon een naam moet voeren die verschilt van elke andere rechtspersoon.

In de statuten neem je ook het gewest op waar de zetel van de vennootschap is gelegen. Het is toegestaan om het adres van de CV niet in de statuten op te nemen, maar enkel bekend te maken bij uittreksel in de Bijlagen bij het Belgisch Staatsblad. Zo kan het daarna gemakkelijker gewijzigd worden indien nodig.

b) Duur

In de statuten schrijf je ook in of je CV een onbepaalde of een bepaalde duur heeft.

c) Boekjaar

In de statuten van je CV vermeld je wat de aanvangsdatum is van het boekjaar en wat de einddatum is van het boekjaar.

d) Bestuurders en hun bevoegdheden

Ongeacht of een CV wordt bestuurd door één of meer bestuurders, zal je  een aantal zaken moeten vermelden in de statuten m.b.t. het bestuur van de vennootschap. Kiest de CV ervoor om ook een dagelijks bestuur in haar statuten op te nemen, dan gelden grotendeels dezelfde aandachtspunten.

Zo bepalen de statuten :

• Het aantal (dagelijks) bestuurders;
• Hoe je ze zal benoemen;
• Of de (dagelijks) bestuurders bevoegd zijn om de CV te vertegenwoordigen als college, alleen of gezamenlijk;
• Hoe de bevoegdheden worden verdeeld tussen de verschillende organen.

e) Voorwerp

In de statuten neem je ook het voorwerp van de CV op.  Het voorwerp van de CV is voornamelijk een omschrijving van de activiteiten die de vennootschap wel of niet mag uitoefenen.

f) Jaarvergadering

De statuten van de CV moeten ook informatie te bevatten over de jaarlijkse algemene vergadering. Zo moet je de plaats, dag en uur is van de jaarvergadering vermelden. Daarnaast bepaal je in de statuten ook onder welke voorwaarden aandeelhouders kunnen worden toegelaten tot de algemene vergadering en wat de voorwaarden zijn voor de uitoefening van hun stemrecht.

g) Coöperatieve finaliteit

De statuten van een CV vermelden de coöperatieve finaliteit en de waarden van de coöperatieve vennootschap.

Facultatieve statutaire vermeldingen

Naast de wettelijk verplichte statutaire vermeldingen, zijn er ook een ruim aantal andere zaken die je facultatief kan regelen in de statuten zoals :

• statutaire uitwerking van het voorkeurrecht;
• de rechten en plichten van de vruchtgebruiker-aandeelhouder en de blote eigenaar-aandeelhouder;
• de mogelijkheid voor een schriftelijke of elektronische algemene vergadering;
• de overdracht van aandelen en overdrachtsbeperkingen;
• de vergoeding van bestuurders;
• complexe constructies op vlak van vertegenwoordiging en intern bestuur;
• ….

Een notaris kan je wegwijs maken in de verschillende wettelijke mogelijkheden, zodat je zoveel mogelijk “op maat gemaakte” statuten kunt opstellen. Hij of zij kan je ook uitleg geven over de verschillende wettelijke mogelijkheden.

Taal

De oprichtingsakte en andere vennootschapsstukken van de BV worden opgesteld in één van de officiële talen van het taalgebied waar de vennootschap haar zetel heeft.  Niet naleving van deze verplichting leidt tot nietigheid van de akten.

Voor een vennootschap die wordt opgericht in het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad (de 19 gemeenten van Brussel), mogen de akten en stukken ofwel in het Nederlands, ofwel in het Frans opgemaakt worden of mogen zij in tweetalige vorm opgemaakt worden (bijv. in 2 kolommen).

Voor een vennootschap die wordt opgericht met zetel in het Nederlandstalig gebied, zelfs in een faciliteitengemeente, moeten alle akten en stukken verplicht in het Nederlands opgesteld worden.

Voor een vennootschap die wordt opgericht met zetel in het Franstalig gebied, moeten alle akten en stukken verplicht in het Frans opgesteld worden.

Voor een vennootschap die wordt opgericht met zetel in het Duitse taalgebied, moeten alle akten en stukken verplicht in het Duits opgesteld worden.

Identificatie van personen

Als je deelneemt aan de oprichting als oprichter of gewoon aandeelhouder, of aangeduid wordt als bestuurder, dan moet je geïdentificeerd worden in de akte.

Deze identificatie omvat je naam en voornamen, je geboorteplaats en –datum en je wettelijke woonplaats. Daarnaast wordt ook je uniek identificatienummer opgenomen. Dit is je Belgisch rijksregister nummer indien je daarover beschikt of anders je nummer in het bisregister van de Kruispuntbank van de sociale zekerheid.

Verder moet je je moet identificeren met een eIDAS-conform identificatiemiddel van je lidstaat.

Formaliteiten na oprichting

Na het ondertekenen van je oprichtingsakte, moet men nog een aantal formaliteiten vervullen vooraleer de CV haar activiteiten kan uitoefenen.

• De notaris legt de oprichtingsakte en het uittreksel uit de oprichtingsakte neer bij de griffie van de ondernemingsrechtbank waar de zetel van de CV is gelegen, binnen de dertig dagen na de ondertekening van de akte. Binnen de tien dagen na de neerlegging gebeurt de bekendmaking van het uittreksel in de Bijlagen bij het Belgisch Staatsblad.
• Daarnaast moet de CV zich laten inschrijven bij de Kruispuntbank van Ondernemingen. Via deze inschrijving is de overheid op de hoogte dat je vennootschap zich als onderneming zal begeven in het rechtsverkeer.
• De tekst van de statuten worden ook afzonderlijk neergelegd in een openbaar raadpleegbare statutendatabank.
• Daarin zal ook de statutaire regeling over de vertegenwoordigingsbevoegdheid van de bestuurders opgenomen worden en raadpleegbaar zijn.

De CV zal daarnaast ook een btw-nummer moeten aanvragen. Deze aanvraag zal van de vennootschap zelf moeten uitgaan.

Bestuur

Bestuursvormen

Een CV kan worden bestuurd door één of meerdere bestuurders, natuurlijke personen of rechtspersonen, die al dan niet een college vormen.

In principe is elke bestuurder van een CV bevoegd om individueel de bevoegdheden van het bestuursorgaan uit te oefenen, tenzij de statuten de bevoegdheid van elke bestuurder beperken of bepalen dat de bestuurders een collegiaal bestuursorgaan vormen.

In de CV zijn dus de volgende bestuursvormen mogelijk:

• een enige bestuurder;
• meerdere bestuurders die elk individueel bevoegd zijn; of
• meerdere bestuurders die samen een college vormen.

De bestuurders worden benoemd in de oprichtingsakte of in een later besluit van de algemene vergadering.

Het dagelijks bestuur van de CV kan door het bestuursorgaan worden opgedragen aan één of meer personen. Het dagelijks bestuur omvat beslissingen die niet verder reiken dan de behoeften van het dagelijkse leven van de vennootschap en beslissingen waarvoor het niet nodig is dat het bestuursorgaan tussenkomt, omdat ze van minder belang of zeer dringend zijn.

Voorwaarden

In principe kan de algemene vergadering iedere rechtsbekwame persoon benoemen als bestuurder. Er bestaan met andere woorden geen  wettelijke benoemingsvoorwaarden. De bestuurders kunnen zowel rechtspersonen als natuurlijke personen zijn, aandeelhouder of niet, en ook hun nationaliteit is van geen belang. De statuten van de vennootschap in kwestie kunnen evenwel verder gaan en bepaalde benoemingsvoorwaarden vastleggen, op voorwaarde dat de algemene vergadering nog een keuzevrijheid behoudt wat de benoeming betreft.

Hoewel er een grote vrijheid bestaat met betrekking tot de benoeming van bestuurders, legt de wet in bepaalde gevallen toch beperkingen op. Dat is bijvoorbeeld zo voor vennootschappen die gereglementeerde activiteiten uitoefenen. Bovendien mogen bepaalde personen wegens hun functie niet benoemd worden als bestuurder, zoals openbare ambtenaren, magistraten, militairen,….

Een rechtspersoon die als bestuurder wordt benoemd, moet steeds een vaste vertegenwoordiger aanduiden. Deze vaste vertegenwoordiger wordt belast met de uitvoering van de bestuursopdracht in naam en voor rekening van de bestuurder-rechtspersoon. Buiten het feit dat deze vaste vertegenwoordiger een natuurlijke persoon moet zijn, gelden er ook hier geen bijzondere benoemingsvoorwaarden. Het is echter niet mogelijk om zowel in eigen naam als in hoedanigheid van vaste vertegenwoordiger te zetelen in het bestuursorgaan.

Bevoegdheden

Het bestuursorgaan mag alle nuttige handelingen stellen om het voorwerp van de vennootschap te verwezenlijken, tenzij die waarvoor volgens de wet de algemene vergadering bevoegd is. De statuten kunnen de bevoegdheid van het bestuursorgaan beperken, en kunnen eventueel bepaalde bevoegdheden overdragen aan andere organen.

Elke bestuurder of het bestuursorgaan (in geval van een collegiaal bestuursorgaan), is bevoegd om de CV tegenover derden te vertegenwoordigen. De statuten kunnen evenwel aan één of meer bestuurders de bevoegdheid verlenen om de vennootschap alleen of gezamenlijk te vertegenwoordigen.

Het bestuursorgaan kan het dagelijks bestuur van de vennootschap opdragen aan een of meer personen. Het dagelijks bestuur omvat beslissingen die niet verder reiken dan de behoeften van het dagelijkse leven van de vennootschap en beslissingen waarvoor het niet nodig is dat het bestuursorgaan tussenkomt, omdat ze van minder belang of zeer dringend zijn.

Bestuursverboden

In bepaalde gevallen kan de rechter een verbod opleggen om de functie van bestuurder uit te oefenen. Een dergelijk verbod kan worden opgelegd naar aanleiding van een strafrechtelijke veroordeling, in het kader van een gerechtelijke ontbinding of in het kader van een faillissement. De overtreding van een bestuursverbod kan gesanctioneerd worden met een gevangenisstraf en een geldboete.

Beroepsverbod uit het strafrecht

De rechter kan aan een persoon die als dader of medeplichtige veroordeeld wordt voor bepaalde misdrijven, als bijkomende straf het verbod opleggen om gedurende een bepaalde periode een bestuursopdracht of een functie met de macht de vennootschap te verbinden, uit te oefenen. De rechter kan ook verbieden om een bestuursopdracht in een Belgische vestiging van en buitenlandse vennootschap uit te oefenen. Dit verbod kan zowel aan een natuurlijke persoon als aan een rechtspersoon worden opgelegd. De geviseerde misdrijven hebben onder meer te maken met valsheid in geschrifte, omkoping, afpersing, oplichting, overtreding van fiscale strafbepalingen. De volledige lijst van misdrijven is terug te vinden in art. 1 van het KB van 24 oktober 1934 betreffende het rechterlijk verbod aan bepaalde veroordeelden en gefailleerden om bepaalde ambten, beroepen of werkzaamheden uit te oefenen. De duur van het strafrechtelijk beroepsverbod wordt bepaald door de rechter die het oplegt en mag niet minder dan 3 jaar of meer dan 10 jaar bedragen.

Daarnaast kan de strafrechter in geval van frauduleus faillissement of misbruik van vennootschapsgoederen het verbod opleggen om persoonlijk of via een tussenpersoon handel te drijven. Ook dit verbod mag niet minder dan 3 jaar en niet meer dan 10 jaar bedragen.

Indien een persoon in het buitenland veroordeeld werd voor één van bovenstaande misdrijven, kan de kamer van inbeschuldigingstelling alsnog het beroepsverbod uitspreken.

Beroepsverbod in het kader van gerechtelijke ontbinding

De ondernemingsrechtbank kan een bestuursverbod opleggen aan een bestuurder die weigert mee te werken aan de vereffening van een gerechtelijk ontbonden vennootschap. Bij sluiting van de vereffening kan in dat geval het verbod opgelegd worden om persoonlijk of via een tussenpersoon de functie van bestuurder uit te oefenen. Indien de ontbinding van de vennootschap in het buitenland werd uitgesproken, komt deze bevoegdheid toe aan de ondernemingsrechtbank van Brussel. De duur van dit bestuursverbod mag niet langer zijn dan 3 jaar.

Beroepsverbod uit het faillissementsrecht

Indien een onderneming failliet gaat en de rechter vaststelt dat een kennelijk grove fout van de gefailleerde heeft bijgedragen tot het faillissement, kan de rechtbank een verbod opleggen aan de gefailleerde om persoonlijk of via een tussenpersoon een onderneming uit te baten. Dit verbod kan ook worden opgelegd aan een bestuurder van een gefailleerde onderneming wiens ontslag niet één jaar voor de faillietverklaring werd bekendgemaakt, of aan de persoon die in werkelijkheid de onderneming bestuurde (zonder als bestuurder te zijn benoemd). Daarnaast kan ook het verbod worden opgelegd om enige opdracht uit te oefenen die de bevoegdheid inhoudt een rechtspersoon rechtsgeldig te verbinden. De rechtbank zal de duur van het verbod vastleggen, met een maximum van 10 jaar.

Indien het faillissement in het buitenland werd uitgesproken, is de insolventierechtbank van Brussel bevoegd voor het opleggen van een dergelijk verbod.

De rechtbank kan eveneens het verbod opleggen om de functie van bestuurder uit te oefenen aan bestuurders van een gefailleerde vennootschap die hun medewerking niet verlenen aan de curator. In dergelijk geval mag het opgelegd bestuursverbod niet langer duren dan 3 jaar.

Register

Het bestaan van een beroepsverbod wordt niet aangegeven in de Kruispuntbank van Ondernemingen of een ander centraal register. De informatie hierover kan enkel in het Belgisch Staatsblad worden teruggevonden.

Onderneming stopzetten

Je kan je vennootschap op drie manieren ontbinden:

• door een ontbinding van rechtswege (bv. na het verstrijken van de duur van de vennootschap);
• door een gerechtelijke beslissing;
• op vrijwillige wijze door een beslissing van de aandeelhouders.

Tijdens de ontbinding verkoopt een vereffenaar de activa van de vennootschap om de schuldeisers uit te betalen met de opbrengst. Het saldo dat nog overblijft na uitbetaling van de schuldeisers, komt toe aan de aandeelhouders van de vennootschap. Door de afsluiting van de vereffening verliest de vennootschap haar rechtspersoonlijkheid en houdt zij op te bestaan.

Een vrijwillige ontbinding kan ook op eenvoudige wijze plaatsvinden door de procedure van ontbinding en vereffening in één akte. Dit houdt in dat de aandeelhouders unaniem beslissen tot ontbinding op een ogenblik dat alle schulden al werden uitbetaald aan de schuldeisers. Er wordt geen vereffenaar aangewezen en de overgebleven activa komen na de ontbinding automatisch toe aan de aandeelhouders.

Daarnaast kan de ondernemingsrechtban de vennootschap ook failliet verklaren. De rechtbank spreekt de faillietverklaring uit indien de vennootschap haar schulden niet meer kan betalen en geen krediet meer krijgt van haar schuldeisers.